Bài 1
Du học Kinh sư
I
Quý dư tài thiển hựu duyên kiên,
Ngột ngột cùng cư đẩu nhất gian.
Nam lĩnh hữu vân lãng nhãn quyện,
Bắc song vô tỏa lữ khâm hàn.
Đa huyên náo xứ hàn đa muộn,
Tự oán vưu dư hựu tự khoan.
Nam tử chỉ yêu kỳ sự nghiệp,
Bất tu thích thích thuyết tân toan
II
Thiều thiền thiên lý viễn khu lư,
Kinh lữ như kim duyệt nguyệt dư.
Thế vụ vị đàm y hữu sắt,
Gia huynh bất tại thực vô ngư.
Trần lô thanh lậu tam canh nguyệt,
Náo cảnh nhàn tiêu sổ quyển thư.
Dung tục bất tri quân tử chí,
Khước tương an bảo mạn hồ lô (b)
III
Đạo dữ thời thông bất hoạn bần,
Thả ư tư thất tiểu di chân,
Phong tương sảng ý huân thiên hộc,
Nguyệt bả thanh huy tặng bán luân.
Bút hạ thị phi thiên cổ sự,
Nhãn tiền lai khứ cửu châu nhân
Mông đồng bất thức dư tâm lạc
Đê thủ thời thời thuyết mễ tân
Dịch nghĩa:
Du học ở Kinh đô
I
Thẹn mình tài mỏng lại duyên phận hẩm hiu
Ngất ngưởng ở mãi trong căn nhà như cái đấu
Ngọn núi phía nam có mây nên tầm mắt mỏi
Cửa sổ phía bắc không đóng khiến vạt áo khách lạnh
Nơi nhiều sự ồn ào lại là nơi nhiều phiền muộn
Bỏ ngoài oán trách tự thấy khoan khoái
Làm trai chỉ cần có sự nghiệp kỳ lạ
Chẳng cần canh cánh nói đến sự gian khổ
II
Dằng dặc ngàn dặm xa rong ruổi vó lừa
Làm khách trọ ở kinh đến nay trải qua hơn tháng
Việc đời chưa bàn được như trong áo có rận
Đồng tiền không có nên cơm không cá
Nhà bụi bặm để soi lọt êm đềm ánh trăng canh ba
Trong cảnh ồn ào, tiêu khiển thanh nhàn bằng vài cuốn sách
Kẻ dung tục không biết cái chí người quân tử
Bèn đem chuyện ăn no ở yên ra làm trò cười cho ta.
III
Đạo lý và thời vận thông suốt chẳng sợ gì nghèo túng
Hãy ở nhà này tạm di dưỡng thiên chân
Gió đem ý sảng khoái thổi tới hàng nghìn hộc
Trăng mang ánh sáng trong trẻo tặng ta nửa vành
Sự phải trái dưới ngòi bút là việc ngàn xưa
Qua lại trước mắt là người trong thiên hạ
Bọn trẻ con không biết được niềm vui trong lòng ta
Chỉ cúi đầu tán lăng nhăng chuyện gạo củi.
Dịch thơ
(Khương Hữu Dụng)
Du học ở Kinh đô
I
Riêng thẹn tài sơ lại chẳng may
Miệt mài khuya sớm túp lều này
Bắc, chăn khách lạnh: song không khóa
Nam, mắt quê mòn: núi có mây
Mình oán hận rồi khoan khoái lấy
Nỗi huyên náo lại muộn phiền đầy
Làm trai chỉ cốt nên công nghiệp
Đừng có âu sầu nói đắng cay
II
Cưỡi lừa nghìn dặm vượt xa khơi
Trọ ở kinh hơn một tháng rồi
Việc thế chưa bàn lần áo rận
Đồng tiền không có bữa rau khoai
Lều khuya, một bóng trăng khuya lọt
Cảnh rộn, vài pho sách cổ vui
Quân tử, người thường đâu rõ chí
Yên no đem nhử, chuyện trò cười
III
Đạo với thời thông chẳng sợ bần
Nhà riêng này ở dưỡng thiên chân
Ý thơm, gió gửi cho nghìn hộc
Ánh sáng, trăng đem tặng nửa vầng
Bút: chuyện thị phi muôn thuở, vạch
Mắt: người qua lại chin châu, phân
Trẻ thơ đâu biết ta vui đó
Gạo củi châu đầu cứ tán nhăng
_____________________________________________________
Bài 2
Tự thuật
Điểm kiểm hành niên duyệt cửu tam
Hoang sơ, mạnh lãng bất thăng tàm
Mạc cùng chỉ thú công nho nghiệp
Khước học phong lưu giá hiệp đàm
Tráng chí vị thù, tâm giác khổ
Đại cừu do tại, đảm thành cam
Như kim dữ nhĩ trường tương đính
Nam tử yêu tu tố hảo nam
Dịch nghĩa
Tự thuật
Kiểm điểm lại tuổi mình đà hai mươi bảy
Lông bông phóng đãng, thẹn thùng khôn xiết
Chẳng thấu suốt được ý tứ sâu sắc nghiệp nho
Nên học kiểu phong lưu của hiệp khách
Chí mạnh chưa đền, lòng thấy đắng cay
Thù lớn còn đây, mật đắng cũng ngọt
Hiện nay cùng mày đính ước lâu dài
Đã là con trai phải là con trai giỏi
Dịch thơ
(Khương Hữu Dụng)
Tự thuật
Kiểm điểm đời ta hăm bảy rồi
Lông bông phóng đãng thẹn thùng ôi
Nho gia hiểu chưa sâu mùi đạo
Hiệp khách bàn suông học thói người
Mật nếm ngọt lừ: thù chửa báo
Lòng nghe đắng ngắt: hận chưa nguôi
Rày đây hẹn với thằng ta đó
Làm một chàng trai đáng tấm trai.
_____________________________________________________
Bài 3
Xuân nguyên khai bút
Bút hữu danh hoa trúc thượng tài
Nhất phiên xuân đáo nhất phiên khai
Ngô nho huân liệt doanh hủ nhưỡng
Tổng thuộc hào đoan vận dụng lai
Dịch nghĩa
Đầu xuân khai bút
Bút có hoa nổi tiếng cấy trên đầu ngọn trúc
Mỗi một lần xuân đến một lần nở
Công nghiệp làng nho ta đầy trời đất
Đều tùy thuộc vào sự vận dụng của ngòi bút
_____________________________________________________
Bài 4
Xuân nguyên ngẫu hứng
Huệ phong tạc dạ báo dương hòa
Đảo xứ tiên nghiên cảnh vật xa
Lạp đới hàn uy hoàn địa trạch
Xuân trang điểm sắc giá sơn hà
Thục lâm ngự uyển mai tiên bảng
Noãn nhập văn trai bút diệc hoa
Cao hứng ư dư do nhược thử
Hồng lâu kim ốc hựu như hà
Dịch nghĩa
Đầu xuân ngẫu hứng
Đêm qua gió mát cho biết khí trời êm dịu
Khắp nơi cảnh vật tươi thắm đẹp đẽ dồi dào
Mùa đông đem cái lạnh cóng trả về cho đất chỉ
Mùa xuân tô điểm vẻ đẹp để gả cho núi song
Khí dịu chan hòa vườn ngự nên mai nở trước
Hơi ấm tràn vào phòng văn làm bút trổ hoa
Hứng cao đối với ta còn như thế
Thì nhà vàng lầu tía lại như thế nào?
Dịch thơ
(Khương hữu Dụng)
Đầu xuân ngẫu hứng
Đêm qua gió mát báo xuân hòa
Đâu cũng tươi màu cảnh vật ra
Đông trả khí băng về ruộng nội
Xuân đem vẻ đẹp điểm sơn hà
Êm tràn vườn ngự mai khoe nụ
Ấm lọt phòng văn bút nở hoa
Cao hứng với ta còn thế ấy
Nhà vàng gác tía nữa chi là?
_____________________________________________________
Bài 5
Trung thu vọng tức sự
Thù quái thu trung kính nhất luân
Ngân dung ngọc dã oánh vô trần
Thương thương nhất sắc thiên như tảo
Hạo hạo trường không trú bất phân
Vân lộng hàn quang ngưng điểu tích
Điền xuyên toái ảnh chiếu qui văn
Thanh huy hảo ấp huỳnh cung hạ
Quế phách khuê chương sảng bách nhân
Dịch nghĩa
Tức cảnh rằm trung thu
Ai treo một vành gương lên giữa trời thu
Bạc luyện ngọc chuốt sáng loáng không một chút bụi
Xanh xanh một màu, trời sạch quang như lau
Vòm trời trắng xóa chẳng phân biệt với ban ngày
Mây rỡn với ánh sáng lạnh như đọng dấu chân chim
Trên ruộng soi bóng mát như rọi nếp văn rùa
Vẻ sang trong rót xuống mái học đường
Nét văn chương nơi vầng trăng thanh sang dồn tới con người
Dịch thơ
(Khương Hữu Dụng)
Tức cảnh rằm trung thu
Một mảnh gương thu treo giữa trời
Bạc trau ngọc chuốt ánh trong ngời
Xanh xanh một sắc trời như quét
Rỡ rỡ trên không sang tựa ngày
Ruộng nẻ mai rùa soi bóng mát
Mây đùa ánh thỏ vệt chim bay
Mái trường lộng tỏa màu trong sáng
Vẻ đẹp trăng sao thúc ép người
_____________________________________________________
